Uit:
'De Rijks in Venlo'
Van Hogere Stadsschool tot Rijksscholengemeenschap
Uitgegeven t.g.v. het honderdjarig bestaan als Rijksschool in 1980
Samenvatting: Will Sorée
De Rijks in Venlo in vogelvlucht
1834 -
1865 -
1880 -
1914 -
1968 -
Omdat onze jaargang 1958 een product is van de na-
Ik ben gestart met 1940, omdat de oorlogsjaren een zeer interessant beeld opleveren van onze 'Rijks', welk beeld nog tot midden jaren 60 zal doorwerken!
Op 15 mei 1940 capituleerde Nederland en op 25 mei 1940 werden de lessen aan de 'Rijks' hervat.
Het was een zware tijd:
Veel studieboeken en plaatwerk werden verboden.
De publicaties van zo'n 50-
In diverse boeken dienden wijzigingsblaadjes te worden ingevoegd. Als dat niet voldoende was, diende met oostindische inkt bepaalde namen en teksten zwartgemaakt te worden. Boeken dienden daarvoor bij de conciërge ingeleverd te worden en men kon ze daags daarna weer ophalen. Tot in de zestiger jaren werd bij enkele vakken nog van deze bijgewerkte boeken gebruik gemaakt!!
Roosterwijzigingen ivm verduisteringsvoorschriften. De lessen konden alleen nog maar bij daglicht gegeven worden.
Leerlingen werden verboden om te colporteren.
Twee leraren verschenen op school geregeld in het NSB-
Een plan lekt uit dat 4 leerlingen een aanslag wilden plegen op betreffende twee docenten.
De 4 aanstichters werden van school verwijderd om te voorkomen dat de 'Rijks' op
last van de bezetter gesloten zou worden. Andere docenten gaven stiekem privé-
Van Vroonhoven wees de leraren erop dat ze verplicht waren om de leerlingen, die op de speelplaats in rijen stonden opgesteld, af te halen en ze ordelijk mee te voeren naar de lokalen. (ws: komt me anno 1958 nog bekend voor!)
Het gebouw werd gedeeltelijk opgeknapt, zij het dat de bovenverdieping, op last van de luchtbeschermingsdienst, grotendeels ontruimd diende te worden.
Leraren werden opgedragen om de agenda's, tassen en kastjes van de leerlingen regelmatig te controleren om zo beledigingen aan het Duitse adres uit te roeien.
Leraren moesten het schrijven hieromtrent persoonlijk met een handtekening bekrachtigen, een maatregel die zelfs door de latere directeur J. Vrijling tot in de jaren vijftig uiterst consequent werd toegepast.
Gymlessen werden haast onmogelijk, omdat de gymzaal als leslokaal gebruikt diende te worden en op de sportvelden bij de Van Rijnsingel en de Hoogmolenweg keten geplaatst werden door de 'Organisation Todt'.
Een aantal Joodse leerlingen kon niet meer worden toegelaten, na het bevel van 25 augustus 1941, dat leerlingen 'van Joodschen bloed' met ingang van 1 september 1941 van de school verwijderd dienden te worden.
Op 13 oktober 1941 brak voor de 'Rijks te Venlo een periode aan van lokaliteitsproblemen:
De gebouwen van het Thomascollege werden door de Wehrmacht gevorderd, waardoor de leerlingen van het Thomas hun lessen 's middags in het gebouw van de 'Rijks' kregen. Lessen dienden dus te worden ingekort.
De herfstvakantie werd verplaatst naar december ivm de brandstofvoorziening.
Op 21 februari 1942 werd de 'Rijks' aan het Nolensplein door de Wehrmacht gevorderd.
De 'Rijks' werd ondergebracht aan de RK Bijzondere Jongensschool St.Joseph aan de Tegelseweg.
Veel materialen werden gestald in bijv. de villa Straatman, het Patronaat in Venlo-
Op 5 april 1943 wordt de oude Rijks weer betrokken.
Op 16 juli 1943 werd het gebouw voor de tweede keer gevorderd.
De leerlingen vonden nu onderdak in de oude Ambachtsschool aan de Tegelseweg en op de zolder van het patronaat aan de Hendrikxstraat. Veel tijd werd doorgebracht in de schuilkelders van de nabij gelegen verffabriek van de Gebr. Drost. Tussen 1 januari 1944 en 15 juli 1944 werd, volgens aantekeningen van dhr.Ansems, liefst 112 keer luchtalarm gegeven.
Het geallieerde bombardement van 5 november 1944 zorgde ervoor, dat vrijwel de gehele inventaris van de 'Rijks' verloren ging. (ws: iets waar we in 1958 nog steeds last van hadden.)
Nadat eerst nog een groot gedeelte van de Venlose bevolking werd geëvacueerd, werd Venlo op 1 maart 1945 eindelijk door het 3e Amerikaanse leger bevrijd.
Van lesgeven was die laatste maanden natuurlijk geen sprake meer. De stad was bijna geheel kapotgeschoten, veel leerlingen geëvacueerd en het gebouw niet voor onderwijs te gebruiken.
De school leed zware verliezen door georganiseerde roof.
Directeur Van Vroonhoven wilde echter na de oorlog weer zo snel mogelijk beginnen.
Op 14 juni 1945 besluit de minister, dat de leerlingen van de eindexamenklas een diploma zouden krijgen zonder echt examen af te hoeven leggen.
Op 6 september 1945 kon dan eindelijk weer het 'normale' onderwijs in de gedeeltelijk opgeknapte 'Rijks' aan het Nolensplein worden hervat.
Op 21 december 1945 telde de school 293 leerlingen. Intussen was veel puin in het
gebouw geruimd door politieke gevangenen uit het 'Bewarings-
Reeds op 6 februari 1946 schreef de toenmalige directeur Van Vroonhoven een brief naar de minister over de onhoudbare situatie van het gebouw aan het Nolensplein. Hij pleit voor een nieuw gebouw. De Belastingen zou interesse hebben in het pand aan het Nolensplein.
In 1953 was het aantal leerlingen teruggelopen tot 189.
In 1946 verlaat Van Vroonhoven onze 'Rijks' en wordt opgevolgd door Dr. J.J. Vrijling.
Het tekort aan volledig bevoegde leraren was schrikbarend hoog. Dit zou voortduren
tot begin jaren 70! Nogal wat lessen konden eenvoudig niet gegeven worden, ook al
werden er onbevoegde leraren aangesteld en klassen samengevoegd (ws: zelf o.a. een
enorm tekort gehad aan o.a. scheikunde-
De kwaliteit van het onderwijs moest wel achteruitgaan! Een willekeurige overgangsstaat laat zien dat van de 179 leerlingen er slechts 56,5% over ging!
(ws: neem de aanvangsklassen van bijv. 1958 maar eens in gedachten en kijk wie er na 5 jaar in 1963 slaagde!)
In 1947 constateerde de Rijksgebouwendienst, dat er niets goeds meer aan de lokalen was met uitzondering van datgene wat aan de muur hing.
Op 9 september van datzelfde jaar werden de nieuwe leraren Hendrikx en Nijs verwelkomd.
Het gedrag van de leerlingen werd onverminderd streng in de gaten gehouden.
Leraren werden door de directeur Vrijling opgedragen hem onverwijld in kennis te stellen van gedragingen der leerlingen binnen en buiten de school (filmbezoek, straatslenteren, omgang met jongens of meisjes)
We lezen in de notulen van 17 december 1957, dat de directeur alle docenten verzocht om toezicht uit te oefenen op agenda's en tassen van leerlingen en eventueel minder gewenste lectuur en foto's te verwijderen!!!
In 1950 nog werd het vrouwelijke leerlingen verboden om zonder kousjes of sokjes de school binnen te komen.
Het was ook de tijd dat mannelijke leerlingen verplicht waren om tijdens de pauze op de speelplaats, met de wijzer van de klok mee, rond te blijven lopen. Tegen de muur staan of lopend studeren was ten strengste verboden. Op straat wandelen langs het gebouw bleef een voorrecht van de meisjes, ter opfleuring van 't stadsbeeld. (ws:Velen van de jaargangen rond 1958 zullen zich ook bovenstaande schets nog duidelijk herinneren!!)
Na de inspanningen die de oorlog en de periode van wederopbouw geëist hadden, leek het, alsof leraren zowel leerlingen op de allereerste plaats behoefte hadden aan rust, orde en regelmaat.
Voor wat betreft de hygiëne stond nog een aardig stukje in de notulen van 1962: men hoopt, dat gangen en lokalen weer geregeld schoon gehouden kunnen worden.
In de jaren 1962-
Het Rijk eiste, dat het 100-
De Vries wilde wel akkoord gaan, maar dan alleen op voorwaarde dat er toch minstens toiletten, fietsenrekken en straathekken zouden komen, terwijl vloeren en meubilair gerepareerd moest worden.
Zodoende ging het feest niet door, want de school moest maar wachten op nieuwbouw!
In 1964 kwam er, na dreigementen van de directeur de Vries, toch nog wat geld los voor de allernoodzakelijkste aanpassingen. De Vries was het gehannes met het ministerie snel moe en per 1 januari 1966 reeds startte zijn opvolger Drs. J. Cooymans.
Zonder enig overleg werd Cooymans in 1966 plotsklaps geconfronteerd met het feit, dat ook het 'Thomas' als het Blariacum van het ene jaar op het andere hun scholen openstelden voor leerlingen van beiderlei kunnen.
In oktober 1967 deelde de rector aan de lerarenvergadering mee, dat de gemeente Tegelen de benodigde grond gratis ter beschikking zou stellen en bovendien de helft van de bouwkosten zou dragen.
Het plan ging echter niet door! Het is nog steeds een raadsel dat men dit aanbod heeft kunnen negeren!
Het zou tot 1 augustus 1977 duren tot de nieuwbouw aan de Waterhoenstraat in Venlo betrokken kon worden!
===========
De gedwongen verplaatsing van de Rijks
door de ogen van de leerling
Herman Ritzema
Het eindexamen van 1944 in de kelders van Drost-
SUBMENU